در گفت وگوی تفصیلی با پاراسول تشریح شد
اندومتریوز، بیماری شایع با علت ناشناخته
به گزارش پاراسول، آندومتریوز، اختلالی است که در آن بافت مشابه پوشش داخلی رحم (آندومتر) در نقاطی غیرمعمول در بخش پایین شکم ظاهر شده و معمولاً روی تخمدان ها، لوله رحم، لگن، روده، مثانه و حتی در بینی، ریه و مغز دیده شده است.
به گزارش پاراسول به نقل از ایسنا، علت واقعی اندومتریوز مشخص نمی باشد، ولی فرضیه های گوناگونی در این زمینه وجود دارد. یکی از فرضیه ها اینست که به سبب خارج نشدن قطعات بافت فرش کننده رحم (که در دوران قاعدگی ریزش کرده اند) این قطعات از طریق لوله های رحمی به لگن هدایت می شوند و خویش را به اجزای موجود در لگن متصل می کنند. معمولاً این قطعات در حفره لگن یافت شده و به ندرت در بخش های دیگر بدن مانند ریه ها و کلیه ها هم حضور پیدا می کنند که امکان دارد از راه دستگاه گردش خون یا سیستم لنفاوی به این مناطق رسیده باشند. حدود ۱۰ درصد زنان جهان گرفتار اندومتریوز هستند که می تواند سبب دردی شود که گاهی، به خصوص حین قاعدگی، بسیار شدید می باشد. در نتیجه این بیماری مشکلات باروری هم امکان دارد ایجاد شود.
اندومتریوز چیست؟
دکتر سودا محرم زاده - متخصص فیزیولوژی ورزشی در گفتگوی تفصیلی با ایسنا، با اشاره به نقش ورزش در کنترل علائم این بیماری و با اعلان اینکه پزشکان سفارش می کنند افراد دچار اندومتریوز ورزش های سبک انجام دهند، اظهار داشت: نتایج مطالعات مبین اینست فعالیت بدنی ملایم می تواند علایم بیماری را کم کند و با ترشح اندورفین که مسکن های طبیعی هستند درد و التهاب کاهش پیدا می کند.
وی در عین حال در رابطه با بیماری آندومتریوز با اعلان اینکه «اندومتریوز» یک بیماری مزمن التهابی است، اظهار نمود: هنگامی که «بافت پوششی داخل رحم» که «اندومتر» نام دارد خارج از رحم رشد کند سبب بیماری اندومتریوز می شود. اندومتر در اثر بیماری می تواند در تخمدان ها، لوله های فالوپ، دیواره لگن و گاهی وقات در اندام های داخلی شکم مانند مثانه و روده رشد کند.
وی با اعلان اینکه بافت اندومتر مانند بافت رحم است و طی چرخه قاعدگی واکنش نشان می دهد، اظهار داشت: این واکنش می تواند سبب التهاب، درد، چسبندگی بین اندام ها و حتی خون ریزی غیرطبیعی شود. باآنکه علت دقیق بروز بیماری اندومتریوز معلوم نیست اما برخی عوامل ژنتیکی و هورمونی می تواند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشد.
علائم اندومتریوز و چگونگی تشخیص آن
متخصص فیزیولوژی ورزش کلینیک دیابت پژوهشگاه رویان در رابطه با علایم اندومتریوز توضیح داد: این بیماری می تواند علائمی مانند درد شدید قاعدگی، خونریزی های نامرتب، درد حین رابطه جنسی و مشکلات گوارشی داشته باشد و در موارد شدیدتر به ناباروری هم منجر می شود.
محرم زاده با اعلان اینکه بیماری اندومتریوز به آسانی تشخیص داده نمی گردد، اظهار داشت: تشخیص این بیماری نیازمند سونوگرافی های تخصصی و مهارت بالا است. هنگامی که علایم بیماری اندومتریوز وجود داشته باشد، پزشک با درخواست سونوگرافی تخصصی از وجود بیماری اطمینان می یابد. با اینحال امکان دارد مواردی وجود داشته باشد که پزشک درخواست جراحی لاپاراسکوپی تشخیصی دهد.
ابتلای ۱۰ درصدی زنان جهان به اندومتریوز
متخصص فیزیولوژی ورزش کلینیک دیابت پژوهشگاه رویان با اعلان اینکه اندومتریوز شیوع قابل توجهی دارد، اضافه کرد: آمار و ارقام مبین اینست که ۱۰ درصد از زنان در سنین باروری به اندومتریوز مبتلا هستند که معادل ۱۹۰ میلیون نفر در سراسر دنیا است که بسیار قابل توجه است. آمار و ارقام دقیقی در رابطه با تعداد مبتلایان به اندومتریوز در ایران در دسترس نیست، اما تخمین زده می شود که یک نفر از هر ۱۰ تا ۲۰ نفر به این بیماری مبتلا شوند. باتوجه به هزینه های بسیار زیاد بیماری اندومتریوز، چه در ارتباط مستقیم با بیماری و چه در مورد مسایل جانبی که بیماران با آن دست و پنجه نرم می کنند، مانند ناباروری و مشکلات جنسی، توجه به تعداد مبتلایان احتمالی این بیماری در کشور ضروریست.
تبعات تشخیص دیرهنگام بیماری
وی افزود: با توجه به این که اطلاعات کافی در رابطه با اندومتریوز و علایم آن به عموم مردم آموزش داده نمی گردد، این بیماری معمولا در مراحل پیشرفته تر تشخیص داده می شود که این مورد میزان هزینه های بیماری را بیشتر می کند. به طورمثال، افراد معمولا درد قاعدگی را امری طبیعی تلقی می کنند. در حالیکه درد قاعدگی شایع ترین علامت بیماری اندومتریوز است.
چسبیدن سلول های اندومتر به سایر بافت ها
این متخصص فیزیولوژی ورزشی اظهار نمود: بازهم تأکید می کنم علت اصلی بیماری اندومتریوز معلوم نیست اما عوامل مختلفی مانند «قاعدگی رتروگراد» بعنوان یکی از علت های احتمالی این بیماری شناخته می شوند. در قاعدگی رتروگراد خون قاعدگی به علل نامشخصی به جای این که از بدن بیرون برود از راه لوله های فالوپ به «حفره های لگن» نشت می کند. به سبب این که خون نشت پیداکرده حاوی سلول های اندومتر است، می تواند به بافت های اطراف لگن و اندام های داخلی بچسبد و ایجاد اندومتریوز کند.
وی افزود: برخی فرضیه های دیگر هم در رابطه با علت شیوع اندومتریوز مطرح است. به صورت مثال، برپایه نظریه «القایی» سلول های جنینی بعد از دوران بلوغ می توانند تغییر شکل داده و به شکل سلول های اندومتر در بافت هایی غیر از رحم آغاز به رشد کنند. سلول های اندومتر نباید به صورت معمول از راه جریان خون منتقل شوند اما این احتمال هم وجود دارد که در بعضی افراد به علل نامشخص سلول های اندومتر از راه جریان خون منتقل و به سایر اندام ها منتشر شوند.
نقش عوامل محیطی در بروز بیماری اندومتریوز
او با اعلان اینکه عوامل محیطی در کنار عوامل ژنتیکی هم می توانند احتمال بروز بیماری اندومتریوز را بالا برند، توضیح داد: عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص مانند «دیوکسین ها» و «فتالات ها» که بیشتر در محصولات آرایشی بهداشتی و شوینده ها استفاده می شوند، می توانند احتمال بروز اندومتریوز را بالا برند. نتایج مطالعات بیان می کند مواد شیمیایی از این دست از راه پوست جذب می شوند و می توانند عملکرد سیستم غدد درون ریز مانند هورمون های جنسی را تحت الشعاع قرار دهند و عملکرد آنها را مختل کنند. اختلال در هورمون های غدد درون ریز از عوامل اصلی بیماری اندومتریوز بشمار می رود.
محرم زاده با اعلان اینکه ۳ رویکرد درمانی برای بیماری اندومتریوز وجود دارد، اظهار نمود: نگاههای درمانی اندومتریوز شامل «دارو درمانی»، «جراحی» و «اصلاح سبک زندگی» است.
درمان دارویی و تأثیر آن بر بیماری
متخصص فیزیولوژی ورزش کلینیک دیابت پژوهشگاه رویان در رابطه با درمان دارویی اندومتریوز توضیح داد: درمان دارویی، اغلب برای کنترل بیماری استفاده می شود و در مراحل خفیف بیماری برای کنترل درد و التهاب به کار گرفته می شود. داروها و مسکن های ساده تر مانند ایبوپروفن در مراحل اولیه بیماری و هورمون درمانی در مرحله ای که بیماری کمی پیشرفته تر شده به کار گرفته می شود. متوقف کردن و کاهش رشد بافت اندومتریوز در بافت های غیررحمی جزو اهداف هورمون درمانی بشمار می رود.
وی در رابطه با روش های درمانی جراحی اظهار داشت: هنگامی که بیماری بسیار پیشرفته شود، ضایعات اندومتریوزی با جراحی لاپاروسکوپی یا جراحی باز برداشته می شوند. همینطور هنگامی که بدن در مقابل درمان دارویی مقاوم است یا شدت رشد بافت بسیار زیاد باشد امکان دارد رحم و تخمدان هم برداشته شود.
ضرورت توجه به سبک زندگی سالم برای پیشگیری و کاهش التهاب
این متخصص فیزیولوژی ورزشی در رابطه با لزوم اصلاح سبک زندگی توضیح داد: التهاب از دلایل اصلی بروز بیماری اندومتریوز به حساب می آید؛ اصللاح سبک زندگی از مهم ترین عوامل کاهش یا افزایش التهاب است. بهبود سبک زندگی تا حد بسیار زیادی می تواند میزان التهاب را کاهش یا افزایش دهد و در نتیجه سبب کاهش احتمال مبتلا شدن و در صورت بروز آن سبب کنترل درد شود.
محرم زاده اضافه کرد: عوامل سبک زندگی به ۳ دسته «تغذیه»، «فعالیت ورزشی» و «مسائل روانی» تقسیم می شود.
نقش رژیم غذایی مناسب برای کاهش التهاب بیماری اندومتریوز
متخصص فیزیولوژی ورزش کلینیک دیابت پژوهشگاه رویان در رابطه با اهمیت نقش تغذیه در سبک زندگی توضیح داد: غذاها می توانند التهاب را در بدن کاهش یا بالا برند. سبزیجات دارای برگ سبز مانند اسفناج، کلم بروکلی، کلم پیچ که سرشار از آنتی اکسیدان هستند و همینطور میوه هایی مانند پرتغال، انواع توت ها، کیوی که حاوی پلی فنول هستند برای کاهش التهاب مناسب هستند. همینطور ماهی های چرب مانند سالمون، ساردین و تن ماهی به سبب این که امگا ۳ دارند، می توانند میزان التهاب در بدن را کاهش داده و سیستم ایمنی را تقویت نمایند.
وی ادامه داد: همینطور مواد غذایی که فیبر بالایی دارند به سبب این که می توانند سطح استروژن را تنظیم کنند به کنترل بیماری کمک می کنند. غلات کامل مانند جو دوسر، کینوا، برنج قهوه ای و مصرف دانه هایی مانند چیا و تخم کتان می توانند به کاهش التهاب کمک کنند. برخی ادویه ها مانند زردچوبه و زنجبیل هم خاصیت ضدالتهابی دارند.
محرم زاده اظهار نمود: برخی چربی های سالم مانند روغن زیتون و آووکادو هم دارای خواص ضد التهابی هستند. این چربی ها نه تنها امگا۳ دارند بلکه به واسطه ویتامین هایی که دارند سیستم ایمنی بدن را تقویت می کنند.
ضرورت اجتناب از غذاهای فرآوری شده و قندهای تصفیه شده
این متخصص فیزیولوژی ورزشی با اعلان اینکه برخی مواد غذایی می توانند شدت بیماری اندومتریوز را بالا برند، خاطرنشان کرد: برخی مواد غذایی مانند قندهای تصفیه شده که در شیرینی، نوشابه، آبمیوه های صنعتی و کیک های صنعتی وجود دارد میتواند التهاب را بالا برند. به صورت کلی مواد غذایی مضر می توانند علایم بیماری مانند دردهای لگنی و خونریزی را بالا برند.
وی در رابطه با مصرف گوشت های فرآوری شده هم خاطرنشان کرد: گوشت های فرآوری شده مانند سوسیس و کالباس نه تنها شدت التهاب را می افزایند بلکه تعادل هورمونی را مختل می کنند. روغن های ناسالم هم مانند مارگارین و غذاهای سرخ شده سبب افزایش رادیکال های آزاد در بدن شده و در نتیجه شدت التهاب را می افزایند.
متخصص فیزیولوژی ورزش کلینیک دیابت پژوهشگاه رویان با اعلان اینکه نوشیدن قهوه در بین خانمهایی که استرس شغلی بالایی دارند بسیار زیاد است، اظهار نمود: قهوه زیاد می تواند سطح استروژن را بشدت افزایش دهد که در نتیجه سبب افزایش شدت بیماری می شود.
تمام زنان در معرض خطر اندومترویز قرار دارند
وی با اعلان اینکه زنان در تمام دوران باروری امکان دارد به بیماری اندومتریوز مبتلا شوند، توضیح داد: زنان از نخستین تجربه قاعدگی تا یائسگی احتمال دارد به بیماری اندومتریوز مبتلا شوند. بعبارت دیگر میتوان گفت زنان تا زمان یائسگی در معرض بیماری اندومتریوز قرار دارند.
افسردگی و اضطراب از علایم بیماری اندومتریوز
او با اعلان اینکه استرس و اضطراب در افراد دچار اندومتریوز بسیار زیاد است، اضافه کرد: افراد دچار اندومتریوز نسبت به سایر افراد جامعه ۲ تا ۳ برابر بیشتر در معرض افسردگی قرار دارند. اضطراب و افسردگی سبب افزایش کورتیزول می شود و میزان ناقل عصبی «سروتونین» در این افراد کم است. چنین شرایطی سبب افزایش سطح التهاب بدن شده و یک چرخه معیوب به وجود می آورد. به صورتی که افسردگی سبب افزایش سطح کورتیزول شده و کورتیزول بالا با تشکیل التهاب بیشتر و تضعیف سیستم ایمنی، علایم بیماری را تشدید می کند و خود این عامل فشار روحی را مجدد می افزاید. اشخاصی که به بیماری اندومتریوز مبتلا هستند، میبایست به سلامت روان خود بسیار توجه نمایند و استفاده از تکنیک هایی مانند مدیتیشن را بیاموزند. افراد دچار اندومتریوز به حمایت های اجتماعی خانواده و دوستان خود احتیاج دارند و با بهره گیری از حمایت ها می توانند افسردگی و اضطراب خویش را کنترل کنند.
وی با اعلان اینکه پزشکان سفارش می کنند افراد دچار اندومتریوز ورزش های سبک انجام دهند، اضافه کرد: نتایج مطالعات مبین اینست فعالیت بدنی ملایم می تواند علایم بیماری را کم کند و با ترشح اندورفین که مسکن های طبیعی هستند درد و التهاب کاهش پیدا می کند.
تمام فعالیتهای ورزشی مناسب بیماری اندومتریوز نیستند
ضعف سیستم ایمنی بدن از دلایل اصلی بروز اندومتریوز
این متخصص فیزیولوژی ورزشی با اعلان اینکه تمام فعالیتهای ورزشی برای بیماران دچار اندومتریوز مناسب نمی باشد، اظهار داشت: تمرینات هوازی ملایم برای بیماری اندومتریوز مناسب می باشد اما برخی فعالیتهای ورزشی مانند دوچرخه سواری طولانی و شنا به شکل حرفه ای، به سبب این که سبب افزایش شدت جریان خون می شوند برای بیماری اندومتریوز مناسب نیستند و میزان التهاب را بیشتر می کنند. در مقابل نیز، یوگا و مدیتیشن نه تنها می توانند تنش عضلانی را کم کنند بلکه میزان دردهای لگنی را هم کم می کنند. افراد دچار اندومتریوز بهتر است تمرینات تقویت کف لگن را در برنامه ورزشی خود بگنجانند؛ چون که ضایعات اندومتریوز در کف لگن با کاهش جریان خون سبب تضعیف عضلات کف لگن می شود و در نتیجه روند بروز علایم آزاردهنده شروع می شود.
وی افزود: ورزش های شدید به هیچ وجه برای اندومتریوز مناسب نیست؛ ورزش هایی از این دست نه تنها عوامل التهابی در بدن را می افزایند بلکه سیستم ایمنی را تضعیف می کنند. باز هم تأکید می کنم که ضعف سیستم ایمنی بدن از دلایل اصلی بروز بیماری اندومتریوز شمرده می شود. سیستم ایمنی ضعیف نمی تواند حضور سلول های اندومتر را در خارج از رحم تشخیص دهد. عدم شناسایی حضور سلول های اندومتر در خارج از رحم سبب می شود که این سلول ها در خارج از رحم آغاز به لانه گزینی و رشد کنند.
اجتناب از ورزش های پرفشار
محرم زاده با اشاره به فعالیتهای ورزشی اظهار نمود: بازهم تأکید می کنم سیستم ایمنی اشخاصی که ورزش های شدید و پرفشار انجام می دهند تضعیف شده و گاهی مختل می شود. اختلال در عملکرد سیستم ایمنی سبب افزایش سرعت بیماری می شود. این روزها، ورزش های هیت (HIT) یا «اینتروال» از ورزش های پرطرفدار در بین زنان به حساب می آید؛ چون که گفته می شود این ورزش آثار چربی سوزی قابل توجهی دارند؛ اما ورزش مناسبی برای اندومتریوز به حساب نمی آید. همینطور تأکید می کنم که مطالعات ارتباط بین کاهش شدید چربی و بروز بیماری اندومتریوز را نشان داده اند. به این معنا که زنان با درصد چربی بسیار پایین بیشتر در معرض این بیماری هستند.
این متخصص فیزیولوژی ورزشی اظهار داشت: این احتمال وجود دارد که زنان ۱۵ تا ۲۴ ساله به ورزش های سنگینی مانند ورزش های رزمی، کشتی، وزنه برداری و رقص باله روی آورند اما این ورزش ها هم برای اندومتریوز مناسب نیستند. این ورزش ها می توانند التهاب و استرس فیزیولوژیک را در بدن بالا برند. ورزش های شدید می توانند سطح کورتیزول بدن را بالا بیاورند و به این علت میزان التهاب هم بیشتر می شود. ورزش هایی مانند دویدن طولانی، بدن سازی و وزنه برداری می توانند فشار کف لگن را بالا برند و در نتیجه میزان درد لگنی در بیماری اندومتریوز بیشتر می شود.
محرم زاده با اعلان اینکه ورزش شدید می تواند سطح استروژن را بشدت کم کند، اضافه کرد: بیماری اندومتریوز به سطح استروژن حساس است؛ به نحوی که اغلب نگاههای دارو درمانی در جهت کنترل سطح استروژن است. سطح استروژن بیماران دچار اندومتریوز میبایست کنترل شود. ورزش شدید به سبب این که تغییراتی در سطح استروژن به وجود می آورد تأثیر منفی قابل توجهی بر این بیماران دارد. ازاین رو باوجود این که ورزش ملایم و کم شدت فواید بی شمار جسمی و روانی برای بیماران به ارمغان می آورد اما متخصصان سفارش می کنند این گروه از بیماران از انجام ورزش های سنگین اجتناب کنند.
گول تبلیغات چربی سوزاندن را نخورید
وی با اشاره به تبلیغات رسانه های اجتماعی برای کاهش چربی اظهار داشت: کاهش شدید درصد چربی بدن به سبب اختلالات هورمونی می تواند سبب افزایش سطح کورتیزول و همینطور افزایش عامل های پیش التهابی شود. کورتیزول هنگام فعالیت سنگین ورزشی ترشح می شود؛ هنگامی که درصد چربی و میزان عضله متعادل باشد، عامل های ضد التهابی که از بافت چربی ترشح می شوند عامل های پیش التهابی را خنثی می کنند. اگر درصد چربی بشدت کاهش پیدا کند، این عامل های پیش التهابی بیش از حد رشد می کنند و سیستم ایمنی بدن در چنین شرایطی بشدت تحت الشعاع قرار می گیرد و ضعیف می شود.
محرم زاده اظهار نمود: در افراد دارای علایم زمینه ای مانند سابقه ژنتیکی یا اشخاصی که به بیماری های خود ایمنی مبتلا باشند، نخستین جرقه مبتلا شدن به اندومتریوز با کاهش چربی در بدن آنها زده می شود. افراد دچار اندومتریوز بطور حتم میبایست برنامه ورزشی خویش را تحت نظارت مستمر یک متخصص فیزیولوژی ورزشی دریافت نمایند.
منبع: پاراسول
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب